Het drukken van de blauwdrukstoffen

Cliché’s

De dessins van de blauwdrukstoffen worden met de hand met behulp van cliché’s gedrukt. Deze cliché’s waren aanvankelijk helemaal uit buksboomhout gesneden. Later in de 19de eeuw werden de dessins uit vele kleine metalen stiften gevormd, die in cliché’s van pereboomhout gezet werden. Deze cliché’s werden door een gespecialiseerde ambachtsman – de vormgraveur – vervaardigd. Het atelier in de Kattrepel werkt nog steeds met ongeveer 460 cliché’s uit de laatste vier eeuwen.

Het drukken

Met behulp van de cliché’s wordt een kleverige massa – de zogheten drukpap – op deze stoffen gedrukt. De receptuur is 400 jaar oud, en bestaat uit Arabisch gom, witte tabakspijpenaarde, kopervitriool, groenspaan, potloodzuiker, aluin, potloodsulfaat enzovoorts. De massa werkt als een beschermende reserve op het witte doek op de zo bedrukte plaatsen. Zorgvuldig wordt elk stukje van de doek met de hand met herhaling van het dessin bedrukt.

Het verven

Het daarops aansluitende blauwverven vindt plaats in de indigokuip. De bedrukte stof wordt op een ijzeren kroonring gespannen en tot tien keer toe in de verfkuip zo lang ondergedompelt tot de gewenste kleurnuance bereikt ist. Bij het verven met indigo beleeft de toeschouwer zijn „blauwwonder” en daarna wordt de stof nog door de verver „groen en blauw geslagen”. Vervolgens wordt de aanvankelijk opgedrukte pap uitgewassen en het witte dessin verschijnt op de blauwe ondergrond.

Geschiedenis

Wij Europeanen hebben ongeveer 400 jaren geleden door de handel met India voor het eerst kennisgemaakt met indigo en de reservedruk. Tevoren kenden wij voor het blauwverven alleen maar het „Färberwaid” een plant die destijds in Thuringen werd geteeld en door het betere indigo werd verdrongen.. Van beide planten wordt uit het plantensap een blauw poeder gewonnen. Blauwdrukkerijen waren in alle Europese landen te vinden – in Jever bijvoorbeeld hebben door de eeuwen heen tot de industrialisatie steeds drie ateliers gewerkt.
De stoffen van de blauwdrukkerij in de Kattrepel worden of traditioneel met indigo of met een modern indanthreen blauw in de kuip geverfd. Van linnen, katoen, hennep en zijde worden decor- en kledingstoffen vervaardigd. Bestellingen voor bepaalde dessins en maten zijn mogelijk. Een voorbeeldkaart wordt op verzoek toegestuurd. Eigen stoffen – bijvoorbeeld oud linnen – worden na afsprak aangenommen.

Wasvoorschrift

Alle stoffen die mijn atelier verlaten zijn kookecht hoewel de wasmachine moet worden vermeden. Aanbevolen wordt met de hand te wassen en eventueel te koken met een fijnwasmiddel. Linnen mag niet worden gecentrifugeerd.Deze werkplaats wordt odersteund door middelen van de Duitse deelstaat Niedersachsen. (Helmut Donk)